Przemoc w rodzinie a rozwód kościelny

Niejednokrotnie powodem rozpadu małżeństwa jest przemoc w rodzinie – zanęcanie się najczęściej mężczyzny (męża) nad kobietą (żoną). Czy, a jeśli tak, to w jaki sposób przemoc w rodzinie ma wpływ na (nie)ważność małżeństwa kościelnego? Na to pytanie postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.

Dwie płaszczyzny przemocy w rodzinie

Przemoc w rodzinie można rozważać na dwóch płaszczyznach: 1) kiedy to strona procesowa, to jest mąż lub żona – strona małżeństwa, w dzieciństwie była ofiarą lub świadkiem przemocy w rodzinie generacyjnej (biologicznej); 2) kiedy to strona procesowa, to jest mąż lub żona – strona małżeństwa, jest ofiarą przemocy drugiej strony (najczęściej kobieta ofiarą mężczyzny). Przy czym bez większego znaczenia jest tu, czy przemoc ma charakter tylko psychiczny, czy także fizyczny. Zarówno pierwszy, jak i drugi przypadek może powodować nieważność małżeństwa, przy czym pierwszy zwykle prowadzi do drugiego (jest jego „przyczyną psychiczną”).

Niedaleko pada jabłko od jabłoni – jaki ojciec taki syn

Dlaczego przemoc w rodzinie generacyjnej (biologicznej) może powodować nieważność małżeństwa? Co może chłopak za to, że oglądał ja jego ojciec znęcał się nad matką? Niestety jest regułą, od której istnieją jednak wyjątki, zgodnie z którą jeśli ojciec bił matkę, to i syn będzie robić podobnie. Jest to uosobienie dwóch polskich powiedzeń – „jaki ojciec, taki syn” i „niedaleko pada jabłko od jabłoni”. Oczywiście od tej reguły istnieją wyjątki, jednak reguła nadal pozostaje regułą. Dlaczego się tak dzieje? Otóż, młody chłopiec czerpie (anty)wzór małżeństwa i ojcostwa od swego ojca (analogicznie dziewczynka od matki). I gdy widzi, że ojciec bije matkę, to jest wysoce prawdopodobne (jest regułą), że tenże chłopiec, gdy dorośnie i się ożeni, także będzie bić swoją żonę.

Oczywiście, jak to już wspomniano, nie chodzi wyłącznie o przemoc fizyczną, ale także o psychiczną – brak szacunku, poniżanie, lekceważenie et cetera.

Samo to, że człowiek wychowywał się w rodzinie przemocowej nie wystarcza do stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego potocznie zwanego rozwodem kościelnym. Jest jednak solidną podstawą do uznania tej okoliczności za „przyczynę natury psychicznej”. Są jednak, co już kilkukrotnie podkreślono, wyjątki od tej zasady – dziecko może przepracować (anty)wzór wyniesiony z domu, na przykład poprzez psychoterapię, albo autorefleksję i nie powielać tegoż anty(wzoru) w swoim dorosłym, małżeńskim życiu.

Tytuł prawny ewentualnej nieważności małżeństwa kościelnego

W przypadku małżeństwa przemocowego sprawy na ogół są prowadzone z tytułu niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej. Jeśli przemoc miała miejsce w okresie dzieciństwa strony małżeństwa (strony procesowej), to mamy do czynienia z „przyczyną natury psychicznej” – jednak to za mało. Należy wskazać jakich istotnych obowiązków małżeńskich strona nie wypełniała. Jeśli zaś do przemocy dochodzi między stronami małżeństwa (stronami procesowymi), to mamy do czynienia z niewypełnianiem istotnego obowiązku małżeńskiego wynikającego z dobra małżonków (bonum coniugum) – obowiązku budowania wspólnoty całego życia (consortium totius vitae). Jeśli do przemocy w małżeństwie dochodzi mimo tego, że oprawca nie pochodzi z rodziny przemocowej, to należy szukać innych przyczyn takiego jego zachowania. Profesjonalnie na tę przyczynę wskaże w procesie biegły sądowy.

Pomoc prawna w przypadku przemocy w małżeństwie

Jeśli jesteś ofiarą przemocy psychicznej lub fizycznej, to jest możliwe, że twoje małżeństwo kościelne jest nieważne z tytułu niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej. Jeśli szukasz pomocy prawnej w stwierdzeniu nieważności swojego małżeństwa kościelnego (pot. rozwód kościelny), to zapraszam do kontaktu.