Dostałam unieważnienie małżeństwa

“Dostałem unieważnienie małżeństwa kościelnego” – takim okrzykiem radości zwykle przyjmowany jest wyrok sądu kościelnego stwierdzający nieważność małżeństwa kościelnego. Znamy to pod potoczną nazwą “rozwód kościelny”. Jednak zachodzi pytanie “co dalej?” – co po stwierdzeniu nieważności małżeństwa? Na to i inne kwestie postaram się odpowiedzieć w niniejszym poście.

Czy w Kościele katolickim są rozwody?

Kwestia tego, że w Kościele nie ma rozwodów jest chyba na tyle oczywista, że nie wymaga szerszego wyjaśniania. Niemniej jednak w tym samym Kościele mówi się o rozwodach kościelnych. Jest to jednak sformułowanie potoczne, którego na próżno szukać w oficjalnych dokumentach kościelnych, czy ustawach kościelnych.

Sformułowanie rozwód kościelny można porównać do profesora ze szkoły średniej. Kiedyś zawsze, a dzisiaj już coraz rzadziej, nauczyciela uczącego w szkole średniej określano mianem profesora. Nie był to tytuł naukowy, lecz grzecznościowy. I tak potocznie nauczyciela w szkole średniej mianowano profesorem.
Nie inaczej jest z potocznym i grzecznościowym tytułowaniem lekarza medycyny mianem doktora. Oczywiście zdarza się, że lekarz uzyskał stopień naukowy doktora i wtedy jest doktorem sensu stricto. Zwykło się jednak mianem doktora określać każdego lekarza medycyny. A przecież studiów medycznych nie kończy się z tytułem doktora, lecz właśnie z tytułem lekarza medycyny. Potocznie więc mówi się o lekarzu medycyny – doktor.

Wracając do rozwodu kościelnego – w języku potocznym funkcjonuje takie określenie. Oznacza ono stwierdzenie (vel orzeczenie) nieważności małżeństwa kościelnego.

Co o procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego wiedzieć warto?

Stwierdzenie nieważności małżeństwa (pot. rozwód kościelny) jest to proces mający na celu zbadanie, czy małżonkowie ważnie zawarli swój związek małżeński. W świetle prawa kanonicznego nie każdy węzeł małżeński jest związany ważnie. Mamy bowiem do czynienia z całym szeregiem przyczyn, czy też tytułów prawnych na podstawie sąd kościelny orzeka o nieważności małżeństwa kościelnego (pot. rozwód kościelny).

Stwierdzenie nieważności małżeństwa (pot. rozwód kościelny) można uzyskać na podstawie trzech rodzajów powodów: przeszkód małżeńskich (mamy ich 12), wad zgody małżeńskiej (mamy ich, zależy jak liczyć, około 7), oraz braku formy kanonicznej.

Najczęściej orzeka się nieważność małżeństwa kościelnego (pot. rozwód kościelny) z powodu wady zgody małżeńskiej. Spośród wad zgody małżeńskiej najczęstszą przyczyną na podstawie której sąd kościelny wydaje wyrok afirmatywny, a więc pozytywny (pot. rozwód kościelny), jest niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej.

Skarga powodowa

Proces rozpoczyna się poprzez złożenie we właściwym sądzie kościelnym skargi powodowej. Redakcję skargi powodowej można zlecić profesjonaliście, którym jest adwokat kościelny. Pomoc adwokata kościelnego jest w kanonicznych procesach małżeńskich wręcz nieoceniona i niestety wciąż niedoceniana. Wielu małżonków nieudolnie, bez znajomości prawa kanonicznego, stara się przejść przez procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa samemu, co często kończy się fiaskiem – wyrokiem negatywnym, stwierdzającym, że małżeństwo kościelne jest jednak ważne. Adwokat kościelny jako profesjonalista jest w stanie nie tylko pomóc zredagować skargę powodową (pozew), ale też, co ważniejsze, wyłuskać najważniejsze i najistotniejsze z punktu widzenia prawa kanonicznego, dla sprawy fakty i okoliczności. Ludzie często skupiają swą uwagę na kwestiach, które nie mają dla procesu większego znaczenia i dlatego go przegrywają.

Adwokat kościelny

Prawo kanoniczne dopuszcza korzystanie z profesjonalnego pełnomocnika, z którym unieważnienie ślubu kościelnego (pot. rozwodu kościelnego) będzie o wiele prostsze.

Adwokat kościelny pomoże w uzyskaniu nieważności małżeństwa (pot. rozwód kościelny) nie tylko poprzez redakcję skargi powodowej, ale także poprzez stałą asystencję prawną w czasie trwania całego procesu kościelnego. Jego znajomość prawa kanonicznego oraz doświadczenie zawodowo pozwolą bez szwanku przejść przez stosunkowo skomplikowany proces zmierzający do stwierdzenie nieważności małżeństwa (pot. rozwód kościelny).

Rozwodu kościelnego

Stwierdzenie nieważności małżeństwa (pot. rozwód kościelny) polega na dowiedzeniu, że małżeństwo zostało zawarte nieważnie.

Prawo kanoniczne przewiduje, że sąd przeprowadzający postępowanie dowodowe (instrukcję sprawy) dochodzi do moralnej pewności co do nieważności małżeństwa i opowiada się za stwierdzenie nieważności małżeństwa – wydaje pozytywny wyrok. Daje to możliwość niejako ponownego wzięcia ślubu kościelnego. “Niejako ponownego” ponieważ w praktyce prawnej dochodzi się, że do wniosku, że ślubu kościelnego strony nie zawarły. Nie mając więc ślubu kościelnego mogą po prostu zawrzeć swój pierwszy ważny (choć w praktyce drugi). Ślubu kościelnego nie można bowiem zawrzeć dwa razy ważnie. Ślub kościelny zawiera się tylko raz.

Mamy już upragniony wyrok

Załóżmy, że dochodzimy do końca procesu i pewnego pięknego dnia w naszej skrzynce pocztowej odnajdujemy wyrok pozytywny – stwierdzający nieważność małżeństwa kościelnego. Jest on jeszcze nieprawomocny – jego uprawomocnienie następuje po dwóch tygodniach od dnia odbioru wyroku przez strony. Strony mają bowiem prawo do złożenia apelacji. Apelację można złożyć zarówno od wyroku pozytywnego, jak i negatywnego. Oznacza to, że wyrok pozytywny jeszcze niekoniecznie zamyka procesu. Prawo do apelacji ma także obrońca węzła małżeńskiego, czyli taki kościelny prokurator mający za zadanie przedstawianie argumentów przemawiających za ważnością związku małżeńskiego (jak sama jego nazwa mówi – “obrońca węzła małżeńskiego”). Adwokat kościelny ma zadanie biegunowo przeciwne – przedstawianie argumentów przemawiających za nieważnością małżeństwa zawartego w Kościele katolickim. Tu też warto zwrócić uwagę, że strona niewykształcona w prawie kanonicznym i działająca bez pomocy adwokata kościelnego, będzie się mierzyć z obrońcą węzła małżeńskiego, który posiada wykształcenie kanonistyczne – jest oczywistym, że będzie to walka nierówna, zatem po raz kolejny należy zachęcić do skorzystania z pomocy adwokata kościelnego.

Apelacja

Jednym z zadań adwokata kościelnego jest zgłoszenie, a następnie poparcie ewentualnej apelacji. O ile samo zgłoszenie jest prostym pismem, o tyle poparcie, a zatem apelacja “właściwa” jest pismem obszernym i trudnym, z którym nie każdy sobie poradzi.

Jeśli wyrok sądu kościelnego jest pozytywny i nikt z uprawnionych osób nie złoży apelacji, wyrok uprawomocni się po 15 dniach. Stosowne zawiadomienie o takim uprawomocnieniu sąd kościelny nadeśle w formie dekretu wykonawczego.

Klauzula zabraniająca

Zdarza się, choć rzadko, że w przypadku procesu prowadzonego z tytułu niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej, po stwierdzeniu nieważności małżeństwa, w wyroku znajduje się klauzula zgodnie z którą strona, co do której orzeczono niezdolność, może ponownie zawrzeć małżeństwo kościelne wyłącznie za zgodą właściwego ordynariusza (w uproszczeniu biskupa). W takim wypadku stwierdzenie nieważności małżeństwa to jeszcze nie koniec. Uzyskanie nieważności małżeństwa jest oczywiście milowym krokiem na drodze do nowego związku małżeńskiego, ale w tym wypadku nie ostatnim. W takiej sytuacji przy okazji spisywania protokołu przedmałżeńskiego proboszcza z nowymi narzeczonymi, za pośrednictwem ów proboszcza należy się zwrócić do ordynariusza miejsca (w uproszczeniu biskupa) o zgodę na zawarcie małżeństwa. Biskup, w zależności od formy klauzuli, może nakazać badanie biegłego z zakresu psychologii, seksuologii lub psychiatrii – w zależności od sprawy. Po pozytywnym wyniku badania wyda zgodę na zawarcie małżeństwa.