13.12.2023

Ile kosztuje stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego – ile kosztuje rozwód kościelny (potocznie zwany)

Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego potoczne zwane rozwodem kościelnym to proces sądowy mający na celu sprawdzenie, czy dane małżeństwo zostało ważnie zwarte. Proces ten jest przeprowadzany przez trybunał kościelny. Procedura sądowa mająca na celu stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego nie jest darmowa, choć od tej zasady istnieją pewne wyjątki.

Z niniejszego artykułu dowiesz się: 1) ile kosztuje rozwód kościelny – (unieważnienie ślubu), czyli stwierdzenie nieważności ślubu kościelnego w sądzie biskupim; 2) jak wysokie są honoraria adwokatów kościelnych; 3) jak wysokie są honoraria biegłych sądowych, których udział w procesie czasami bywa obowiązkowy.

1. Koszty procesu zmierzającego do stwierdzenia nieważności małżeństwa (potocznie rozwód kościelny)

Odpowiadając na pytanie ile kosztuje tzw. rozwód kościelny (potocznie zwany), czyli stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego, należy na początku wskazać na taksę procesową, czyli opłatę sądową. Taksa za proces zmierzający do unieważnienia ślubu zależy od bardzo wielu czynników. Jednym z takich czynników jest trybunał przed którym toczy się rozwód kościelny (potocznie zwany): oto bowiem są sądy, które pobierają taksę w wysokości 560,00 złotych i takie, które żądają opłaty rzędu 2.000,00 złotych. Drugim czynnikiem, na który należy zwrócić uwagę jest to, gdzie zamieszkują strony procesowe, a więc małżonkowie: niektóre sądy dla osób, które zamieszkują za granicą przewidują podwyższoną opłatę sądową. Trzecim czynnikiem mającym wpływ na wysokość taksy procesowej jest w niektórych sądach ilość tytułów (podstaw prawnych), z których powód (osoba wnosząca skargę powodową, to jest pozew) żąda orzeczenia nieważności swojego małżeństwa: im więcej tytułów (podstaw prawnych), tym wyższa opłata sądowa.

Nie jest więc prawdą, jak niektórzy błędnie donoszą, że tzw. rozwód kościelny (potocznie zwany) kosztuje kilkadziesiąt tysięcy złotych.

Koszty procesowe służą w pierwszej kolejności formalnej obsłudze procesu i pokrywają koszty pocztowe, a także materiały biurowe konieczne do funkcjonowania sądu. W drugiej kolejności taksa sądowa jest pożytkowana na wynagrodzenie pracowników sądu, którymi coraz częściej są osoby świeckie utrzymujące swoje rodziny.

1.1. Rozłożenie taksy procesowej na raty

Jest niemal regułą, że Petenci zwracają się do sądu kościelnego o rozłożenie opłaty procesowej na raty. Sądy nie stawiają przeciw temu żadnych trudności. Niektóre sądy wyznaczają termin, do którego ma zostać uiszczona całość lub część opłaty procesowej. Zwykle jest to termin stawiennictwa strony (wezwania na przesłuchanie) lub wydania wyroku. Zdarza się, że sądy proponują stronie kalendarz spłaty rat, albo proszą, by strona sama taki kalendarz spłaty zaproponowała. Rozłożenie opłacenia procesu w czasie stanowi znacznie ułatwienie i nie uniemożliwia osobom mniej zamożnym przeprowadzenie procesu mającego na celu stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego.

1.2. Obniżenie kosztów procesowych

Zgodnie z artykułem 305 Instrukcji procesowej Dignitas connubii sąd może przyznać wnoszącej o to stronie obniżenie kosztów sądowych, o ile przemawiają za tym okoliczności i względy słuszności. By starać się o obniżenie kosztów sądowych należy znajdować się w dającym się udokumentować niedostatku.

1.3. Zniesienie kosztów procesu zmierzającego do unieważnienia ślubu kościelnego

Podobnie jak w przypadku obniżenia kosztów procesowych (patrz punkt wcześniej) ma się sprawa z ich zniesieniem: sąd kościelny może przyznać proszącej o to osobie zniesienie taksy procesowej, ale muszą za tym przemawiać okoliczności i względy słuszności, a takimi będzie znajdowanie się proszącej o to strony w biedzie. Stan biedy należy oczywiście udokumentować.

Należy mieć na uwadze, że przy procesie pracują ludzie, z których niektórzy mają na utrzymaniu swoje rodziny i którym za pracę należy się wynagrodzenie. Ponadto nie należy zapominać, że sąd ponosi realne koszty związane z prowadzeniem procesu, do których można zaliczyć choćby koszty pocztowe. Stąd też sądy niezwykle rzadko znoszą koszty procesu, a w zamian proponują rozłożenie ich na raty oraz ewentualnie ich obniżenie.

2. Honorarium adwokackie

Obok taksy procesowej trzeba wspomnieć o honorarium adwokackim, które jest od tej taksy niezależne. Jest to więc drugi koszt, który trzeba wziąć pod uwagę rozpoczynając proces zmierzający do stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego, który potocznie jest znany jako rozwód kościelny.

Ceny na rynku, jeśli chodzi o usługi adwokatów, są bardzo zróżnicowane: jedni, zwykle ci słabsi, reprezentują Klientów za kilkaset złotych, podczas gdy inni, zwykle Ci lepsi, o większym doświadczeniu i wiedzy, biorą za swe usługi kilka tysięcy złotych. Zdarzają się i tacy, którzy żądają od Klienta kilkadziesiąt tysięcy złotych. Wydaje się, że rynek adwokatów kościelnych jest niemal równie zróżnicowany jak rynek adwokatów państwowych, czy też jakiejkolwiek innej branży.

Wysokość wynagrodzenia adwokackiego zależy więc od wspomnianego już doświadczenia i wykształcenia (stopień naukowy), a także od poziomu zawiłości i skomplikowania sprawy. Dodać trzeba, że honorarium adwokackie i jego wysokość zależy także od tego, czego Klient od profesjonalisty oczekuje: czy będzie to pełna reprezentacja prawna, czy tylko doraźna pomoc (napisanie pisma procesowego, czy też udzielenie porady prawnej).

Warto w tym miejscu dodać, że udział adwokata kościelnego w procesie zmierzającym do stwierdzenia nieważności ślubu kościelnego (potocznie zwany: rozwód kościelny) nie jest obligatoryjny. Jest jednak bardzo pomocny – posługując się metaforą: zęba każdy potrafiłby sam sobie wyrwać, ale lepiej iść do dentysty.

2.1. Adwokat kościelny a adwokat państwowy

Stronom procesowym w procesie o orzeczenie nieważności małżeństwa (unieważnienie ślubu lub unieważnienie małżeństwa) zwanym potocznie rozwodem kościelnym może służyć adwokat kościelny. Adwokata kościelnego nie należy mylić z adwokatem państwowym. Ten pierwszy bowiem zwykle kończy Wydział Prawa Kanonicznego, ten drugi zaś na Wydziale Prawa i Administracji. Adwokat państwowy zwykle nie zna się na prawie kanonicznym. Adwokat kościelny zaś podczas odbywania studiów wyspecjalizował się w nim i może służyć stronom profesjonalną pomoc.

Na stronach internetowych wielu sądów biskupich w Polsce często zamiesza się informacje, w których przestrzega się Petentów sądu przed korzystaniem z usług niewykwalifikowanych prawników. Chodzi tu o adwokatów państwowych, którzy bez przygotowania merytorycznego, z nadzieją na duży zysk sięgający czasami kilku tysięcy złotych nieudolnie starają się pomóc stronom procesowym. Najlepszym świadectwem kwalifikacji prawnika kościelnego jest dekret któregokolwiek biskupa lub arcybiskupa ustanawiający prawnika adwokatem kościelnym.

2.2. Ograniczenia dotyczące honorarium adwokackiego wynikające z prawa

Przepisy prawa kanonicznego zabraniają adwokatom kościelnym układać się o zbyt wysokie wynagrodzenie. Papież Franciszek kilka lat temu wydał dekret, w którym zarządził, by adwokaci rotalni (reprezentujący Klientów przed Trybunałem Roty Rzymskiej w Watykanie) nie żądali od stron więcej niż 5.000,00 euro. Rzadko się jednak zdarza, by któryś z polskich adwokatów kościelnych żądał tak wysokiego wynagrodzenia, choć takie przypadki są.

2.3. Różne formy wynagradzania adwokata kościelnego

Adwokaci kościelni reprezentujący Klientów w procesie zmierzającym do tzw. unieważnienia małżeństwa kościelnego (błędnie tzw. rozwód kościelny, czy też unieważnienie ślubu lub unieważnienie małżeństwa) rozliczają się ze swoimi Klientami na różne sposoby. I tak najpopularniejsza jest forma ryczałtu, a więc opłaty za pełną reprezentację prawną w czasie trwania całego procesu. Na drugim miejscu sytuuje się forma rozliczeń od czynności, a więc doraźnego opłacania prawnika kościelnego za jasno określone podjęte przez niego działania. Obok tych dwóch istnieje forma stawki godzinowej oraz miesięcznego abonamentu (rat).

2.4. Adwokat kościelny z urzędu

W szczególnie trudnych i skomplikowanych procesach, w których zachodzi obawa, że strona bez pomocy adwokata kościelnego by sobie nie poradziła, sąd może przyznać stronie adwokata z urzędu, który swoje usługi wykonuje pro bono (za darmo). Sądy raczej nie praktykują tej formy pomocy stronom.

3. Biegli sądowi

W procesie zmierzającym do stwierdzenia nieważności ślubu kościelnego (unieważnienie ślubu lub unieważnienie małżeństwa) nie można zapominać o udziale biegłego (psycholog, seksuolog, ginekolog, psychiatra), który także jest opłacany przez stronę. Koszty biegłego wyznacza on sam i są one bardzo różne. Kosztuje on zwykle do kilkuset złotych.

Przy okazji

“Rozwód kościelny”?

Przy okazji należy podkreślić, że w Kościele katolickim nie ma rozwodu kościelnego. To co rozumie się przez potocznie zwany rozwód kościelny to stwierdzenie nieważności małżeństwa. Na stwierdzenie nieważności małżeństwa znajdujemy także inne niepoprawne określenia, jak na przykład: unieważnienie ślubu kościelnego, czy unieważnienie małżeństwa kościelnego. Jednak w sensie leksykalno-gramatycznym nie jest to to samo. Określenie rozwód kościelny zakłada, że jakieś małżeństwo zostało zawarte, a teraz się je rozcina (rozwodzi). Bliskie określeniu rozwód kościelny jest określenie “unieważnienie ślubu kościelnego” – oznacza to, że coś było przez jakiś czas ważne i w pewnym momencie przestało takie być. Natomiast w przypadku procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa chodzi o sytuacje, w których uznaje się, że małżeństwo nigdy nie zaistniało. Stwierdzenie nieważności małżeństwa nie jest więc tym samy, co rozwód kościelny. Stwierdzenia nieważności małżeństwa dokonuje sąd kościelny w oparciu o stan faktyczny z momentu zawarcia małżeństwa, a nie w chwili rozpadu, jak to ma miejsce podczas rozwodu państwowego. Nieważność małżeństwa nie oznacza zatem rozwodu kościelnego. Rozwodu kościelnego sąd kościelny nie orzeka. Rozwodu kościelnego nie orzeka także sąd powszechny. Nie ma bowiem rozwodu kościelnego – jest nieważność małżeństwa.

Adwokat kościelny

Do procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa dochodzi najczęściej w wyniku niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich. Wśród istotnych obowiązków małżeńskich należy wymienić te zogniskowane wokół dobra małżonków i dobra potomstwa. To duże uproszczenie, bowiem nie ma jakiejś taksatywnej listy obowiązków małżeńskich dających możliwość stwierdzenia nieważności małżeństwa. Orzeczenie nieważności małżeństwa nie jest więc sprawą łatwą. Wymaga ogromnej wiedzy z zakresu prawa kanonicznego. Stwierdzenie nieważności małżeństwa dokonuje się w procesie kościelnym, w którym udział bierze między innymi obrońca węzła małżeńskiego, mający za zadanie przytaczanie argumentów przemawiających za nieważnością małżeństwa. Po drugiej stronie może stać adwokat kościelny reprezentujący interes swojego Klienta, czyli na ogół pomagający w stwierdzeniu nieważności małżeństwa. Zatem tak, jak obrońca węzła małżeńskiego ma za zadanie zbijanie nieważności małżeństwa, tak adwokat kościelny ma zadanie dowodzenie nieważności małżeństwa. W procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa udział adwokata nie jest obligatoryjny, ale jest przydatny. Niewielu bowiem świeckich zna się na prawie kanonicznym na tyle, by swobodnie poruszać się w katolickim prawie małżeńskim procesowym i materialnym. Stąd też chcąc uzyskać stwierdzenie nieważności małżeństwa warto przemyśleć możliwość zatrudnienia odpowiedniego adwokata. Stwierdzenie nieważności małżeństwa będzie z takim człowiekiem o wiele prostsze. Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa różni się bowiem od procesu rozwodowego. Proces o stwierdzenie nieważności jest w zasadzie zupełnie inny – w kościele katolickim nie ma przesłuchań podczas których jedna strona przekrzykuje drugą na sali sądowej. Adwokat pomaga Klientowi zebrać ważny z perspektyw prawa materiał, aby na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego sędziowie orzekli nieważność małżeństwa. Sprawę należy skierować do właściwego sądu kościelnego, tzn. takiego na którego terytorium jedna albo obie strony zamieszkują, albo na terenie którego miało miejsce zawarcie małżeństwa. Ślub kościelny, czyli zawarcie małżeństwa tworzy związek małżeński, który nie zawsze jest ważny. Związek małżeński można bowiem rozpatrzyć pod kątem jego ważności – pozwala na to kodeks prawa kanonicznego. Prawo kanoniczne jest doskonale znane adwokatom kościelnym, stąd ów znawcy prawa kanonicznego mogą wydajnie wspomóc strony w prowadzeniu procesu. Świeckim bowiem, na ogół prawo kanoniczne pozostaje nieznane.

Jak zacząć

Proces rozpoczyna się od pozwu – skargę powodową, do której należy załączyć świadectwo ślubu kościelnego (akt ślubu kościelnego), składa się do sądu biskupiego. Najczęstszą przesłanką przemawiającą za nieważnością małżeństwa kościelnego jest niezdolność z przyczyn natury psychicznej. Skargi złożone do właściwego miejscowo sądu diecezjalnego rozpatruje trybunał kolegialny. Skargi powodowej złożonej do sądu kościelnego na ogół się nie odrzuca – są to wypadki sporadyczne. Obok wspomnianej już niezdolności częstą przesłanką nieważności małżeństwa jest wykluczenie posiadania potomstwa – jest to wada woli zawarcia małżeństwa. Prawidłowe sformułowanie tytułów prawnych z całą pewnością przyczynia się do sprawniejszego przebiegu procesu. To, że małżeństwo jest nieważnie zawarte bada się w swoistej obecności sędziego, a nawet trzech, bowiem w świetle prawa kanonicznego kolegium sędziowskie powinno być trzyosobowe. Do zbadania ważności zawarcia małżeństwa konieczna jest znajomość szczegółowych norm prawa kanonicznego. Po przyjęciu skargi powodowej następuje postępowanie dowodowe. Po zamknięciu postępowania dowodowego sędziowie zasiadają do wydania wyroku. Cały los procesu w dużej mierze zależy więc od treści skargi powodowej. Warto dodać, że według prawa kościelnego małżeństwo zawarte jest nierozwiązywalne. Nieważność zawarcia małżeństwa bada się podczas specjalnego procesu, gdzie zwraca się uwagę na to czy dwoje małżonków wypowiada sakramentalne z odpowiednią dyspozycją psychiczną.

AUTOR:  dr Bolesław A. Dùllek
POLECANE POSTY
17.01.2024
Rozwód kościelny: ile kosztuje?
więcej
09.01.2024
Zwolnienie i obniżenie kosztów sądowych
więcej
02.12.2023
Ile kosztuje kanoniczny proces małżeński?
więcej
Roma locuta, causa finita
Rzym przemówił, sprawa rozstrzygnięta

Augustinus Hipponensis, Sermo 131.10

Matrimonium facit partium consensus
Małżeństwo stwarza zgoda stron

can. 1057 § 1 CIC

Matrimonium gaudet favore iuris
Małżeństwo cieszy się przychylnością prawa

can. 1060 CIC

Salus animarum in Ecclesia suprema lex esto
Zbawienie dusz niech będzie w Kościele najwyższym prawem

can. 1752 CIC

Zapraszamy do kontaktu

KONTAKT

Kancelaria Kanoniczna
dr Bolesław A. Dùllek


(+48) 511 324 109

kontakt@cancellariacanonica.pl

NIP 6431737843
NIP EU PL6431737843
REGON 380350116

Numer rachunku bankowego:
59 1140 2004 0000 3102 7769 1143
BLIK: (+48) 511 324 109
Numer rachunku IBAN:
PL59 1140 2004 0000 3102 7769 1143
Numer BIC: BREXPLPWMBK
Nazwa banku: mBank S.A.


Godziny otwarcia Kancelarii:

Poniedziałek - Piątek 9:00-17:00 Na życzenie Klienta godziny konsultacji mogą być ustalane indywidualnie, niezależnie od godzin pracy Kancelarii.

Katowice, Bielsko-Biała, Gniezno, Tarnów, Kraków, Warszawa i inne zgodnie z potrzebą oraz wymaganiami i oczekiwaniami Klienta. Możliwe jest zdalne zawiązanie współpracy, bez konieczności osobistego kontaktu (za pośrednictwem poczty elektronicznej i Poczty Polskiej).

Napisz wiadomość

Wyrażam zgodę na przetwarzanie danych osobowych. Więcej informacji na temat przetwarzania danych znajduje się tutaj.
WYŚLIJ
Uzupełnij pola formularza.